Oorlog en terpentijn, het boek van Stefan Hertmans, staat ergens in mijn boekenkast. Denk ik. Het is zo een boek waar je heel lovende dingen over hoort. En ook wel mensen met gemengde gevoelens. Het verhaal laat zich samenvatten als een kleine held in een grote oorlog die droomt om kunstenaar te worden. Hertmans kreeg voor zijn dood een aantal oude volgeschreven cahiers van zijn grootvader. Ze bevatten zijn armoedige kinderjaren, de gruwelijke ervaringen als frontsoldaat en een jong gestorven geliefde tegen een achtergrond van de liefde voor de kunst.

Gisteren ging ik naar de voorstelling van Toneelhuis en Needcompany in Vooruit. Jan Lauwers heeft het boek bewerkt voor deze voorstelling. Hij laat Viviane De Muynck het verhaal vertellen, en dus niet de grootvader of de kleinzoon.

Ze doet dat op een meesterlijke wijze en je wordt echt mee gesleept in het verhaal. Je ziet zo de beelden en voor mij zou dit eigenlijk voldoende zijn. Ik kan uren naar haar luisteren, ook als ze gaat voorlezen en de schilderijen bespreekt, zoals de krans met vogeltjes rond Franciscus' hoofd. Pas laat in het stuk wordt duidelijk wie zij in het verhaal is.

De Muynck staat echter niet alleen op het podium. We zien ook de kunstenaar in een hoekje aan het tekenen, zijn tekeningen worden geprojecteerd zodat we zien hoe de houtskooltekening groeit tot een jonge vrouw of een doodshoofd. Een verpleegster staat aan zijn zijde. Maar even goed ondersteunt ze Viviane.

Op de achtergrond gaat het doek op en neer. Er wordt live muziek gespeeld en er worden allerlei constructies in elkaar gestoken. Er wordt ook gedanst. En gevochten. Ik moet er wat aan wennen, moet ik toegeven. Enerzijds vind ik het wel mooi, zeker als de oorlog bezig is, voel ik op die manier de wanhoop en het geweld. De woorden worden dan geprojecteerd op de achterwand. Maar anderzijds is het voor mij soms ook te lang en leidt het voor mij soms te veel af van het verhaal. Ik wil niet lachen met snoepjes die het publiek worden in gegooid als ik ondertussen een deel niet hoor.

Aan het applaus te horen ben ik een beetje aan het zeuren op details. Ik heb er van genoten, zeker wel, maar het mocht net wat minder voor mij.


Oorlog en terpentijn, door Toneelhuis en Needcompany, gezien op donderdag 22 november in Vooruit.